top of page

Laiha Tradisaun Halo Tinan

  • Writer: Robin Dos Santos
    Robin Dos Santos
  • Oct 2, 2016
  • 3 min read

CAILØR MEDIA

***********

IHA tempu kalan, Lautem nakukun hanesan laiha moris. Iha estrada alkatraun metan, kareta nia lian ami rona oras ida dala ida. Lian ne'ebé mai hosi nakukun barak liu mak kamineta boot tropa Indoneziu ho naran, Hino.

"Labarik sira, kalan ona tama hotu uma laran".

Lian ne'e mai hosi dapur ami halo hanesan abrigu tropa Japaun subar halo funu hasoru tropa Australia.

Derepente kalohan troka kor sai metan, nenei neneik udan komesa tun habokon rai Lautem. Ami hotu tama lalais ba uma laran, ha'u nia mama se iha dapur lori sana nakonu ho aihan kalan ne'e.

Hanesan kalan babain, molok atu han nia sempre reja nonok maibé lalais. Ha'u rasik, depende situasaun mos. Tanba ne'e nia dalaruma hirus oituan karik domingu ha'u la ba Kapela. Lahanesan fali ho ha'u nia papa. Nia dehan, maromak ne'e ita hotu nian, loron kalan hau serviso buka osan, maromak bele komprende ha'u nia situasaun.

''Robin. Ohin loron onia tinan aumenta ida ba sanolu resin rua".

Dehan ha'u nia mama se han hela iha meja.

Ha'u nia laran simu realidade maibé la komprende saida mak tinan. Hanhotu, ha'u ba hamrik iha odamatan, mentru hau nia an rasik uza tudik halo marka iha odamatan nia ai-rin. Depois, hein rona ha'u nia apa nia resposta ho hirus oituan. Agora, imi marka hotu de'it uma laran ne'e, kapas los. Ne'e ha'u nia apa.

Ha'u nia mama sempre konta istória iha nakukun, hanesan ami nia tradisaun ida. Ha'u gosta los rona nia lian maran, ha'u nia klamar imajina karik iha istória ne'e ha'u. Fatin lulik ne'ebé nia temi, moris ida uluk se iha ai-laran tuan, animal ho ema tempu ne'ebá se fo moris ba malu, be ne'ebé sulin barak. Ikan, samea balun la eziste ona ohin loron halo ha'u hakarak espiritu ne'e tama ba ha'u nia espiritu, ha'u bele hanoin naruk hanesan istória ne'e rasik. Ha'u hakarak henesan ema sira moris iha situasaun ne'e rasik. Ha'u hakarak hanesan istória ba ema seluk nia istória. Karik loron ida.

Dader mai ho naroman kapas, ha'u gosta liu dadersan. Fo hahan ba manu hakiak, rona vijinho nia asu istori malu ho ami nia asu, kareta komesa lao iha estrada. Iha komunidade kiik ne'e, ema hotu halao nia aktividade ho kontenti. Ami hotu toman malu hase ba malu ho lian boot, hakilar ho kontenti. Iha uma ida bele halo komiku, ami hotu hamrik hare malu hamnasa.

Moris iha tempu ne'ebá simples, presija buat ne'ebe ita hakarak, ita rasik mak tenki buka rasik, se ohin sorte ladiak, aban koko fali. Hanesan ema kail ikan iha tasi, nia tenki komprende le tasi nia situasaun, nia tenki estuda natureza nia moris.

Iha loron domingu ida, ha'u nia mama hola faru ida ba ha'u. Làós ba ha'u nia tinan semana ida liu ba. Nia hola faru ida ne'ebé boot liu ha'u nia isin, hanesan rapper Americanu 50 Cent. Nia hola tanba ema hola nia sasan, hanoin ida klasiku ba ema foho. Nia dehan ba ha'u. Faru ne'e boot tanba wainhira o bot ita la presija hola faru, nomos onia alin sira bele uza tuir fali o. Iha tempu ne'ebá atu hola faru ida, ami hotu tenki ba hare ami nia faru, se nian mak presiza duni antaun bele hetan sorte hola nia faru.

Makse nia lamatenek hanesan inan sira seluk, kaer osan barak, maibé ha'u nia mama ema ne'ebé humores. Nia hatene halimar ho nia oan sira.

Dalaruma ami hare, labarik ida halo tinan dok hosi ami nia uma, han dosi, rona muzika, kontenti, hamnasa, duni malu ho dosi, hatasi roupa foun. Ami hamrik iha strada sorin hare de'it hanesan ema beik lahatene koalia lian iha moris. Imajina de'it iha realidade hanesan imajina ha'u nia mama konta istória. Karik, ha'u mak labarik ida halai ne'e, ha'u lakohi soe dosi. Tur iha kadeira ida, taka de'it ha'u nia matan, gostu ne'e.

Fila ba uma, ha'u konta fila fali saida mak ami hare iha estrada sorin hanesan istória ida ba kalan. Nia hatan hanesan ne'e. Diak. Wainhira ita nia osan to'o, ha'u bele ba merkadu. Hola mantolun, mantega, terigu, depois ba impresta onia inan sarani nia fatin tein dosi. Ema ida tenki komando imi ba hili ai-sunu, ita bele halo dosi hamutuk.

Lorloron ha'u dalaruma hanoin, wainhira mak ha'u nia inan nia osan to'o. Ha'u komprende làós halo ema ida nia tinan hanesan labarik seluk ho muzika, hamnasa, pelumenus ita bele hatene nia gostu, taka de'it matan, nonok han hanesan ema ne'ebé nunka han hahan diak iha nia vida moris.

Ya... ha'u nia imajinasaun hanesan labarik ida, iha dia 2 do Otubru. Loron ne'ebé ha'u moris, loron ne'ebé ha'u nia mama sakrivisio hasai ha'u nia isin metan hosi nia kabun ho dalan natural. Maske ha'u nunka selebra saida mak halo tinan, waihira Timor sedauk sai nasaun, tanba laiha tradisaun halo tinan.

ROBIN dos Santos

Hakerek buat ne'ebé la importante,

komesa hakerek buat ne'ebé simples.


 
 
 

コメント


You Might Also Like:

Moris ne'e bele furak liu kuandu ita tur hanoin hakerek istória kona ba Moris

11907228_10204879682775868_4676107032465375414_n
11924540_1459127931060628_8522374473661884400_n
13923337_1557335427906544_3769815728287495242_o
585793_b80ad6aa0321455d929a7e9a312396af~mv2
1421066_782071731936315_2518368299051110303_o
585793_cfebd326d0ac47dca01d08af5889eab4~mv2
14.12.09_TimorLeste_5_700px
12801116_1059122620818929_6601372839606594556_n
10387390_768764606521400_1219899391531113655_n
14034689_10154480630844190_7982650787613691401_n-1
Kona ba ha'u 

Ha'u, ema ne'ebé gosta hakerek nomos le livru.

Hau halo mós video konta istória. Hakerek hanesan deit 

ema hemu kafé iha dadersan. Hau kria web/blog ida ne'e atu halibur ema hotu fahe sira nia hanoin, kreatividade liu hosi ARTE hakerek.

Ida ne'e hanesan ha'u nia kontribusaun hakerek literatura ba gerasaun foin saé Timor-Leste.

 

Read More

 

Search by Tags

© 2023 by Going Places. Proudly created with Wix.com

bottom of page