Hakerek Mai Hosi Le

CAILØR MEDIA

***************

---

Ema ruma sms ha’u (Ha’u la presiza temi naran). Oinsa ita bele hakerek. Ita hakerek de’it iha lian tetun mos versaun barak, orsida dehan la ofisial, ita nia tetun la di’ak, kiak ho vokabulariu, la tuir INL.

Ha’u husu nia.

“Antaun ita akompanha le hau nia história?”

“Sim. Ha’u gosta lós. Hosi poema, historia badak, opinaun, hosi paragraf ida ba ida sempre kona malu”

“Hau nia tetun tuir ofisial ka lae?”

“Ammm… lae. Balun tuir, balun mos lae”.

“Komprende saida mak hau hakerek”

“Sim. klaru.”

Ezemplu ida iha leten hatedu katak, nia tauk lingua ofisial ho vokabulariu. Dala barak ema hakerek vokabulariu hosi lian seluk atu suporta nia istória. Ida ne’e hatudu katak nia hakarak hadia nia tetun uluk laós konta nia imajinasaun.

Ha’u se hanoin, waihira hau se iha Jogja. Iha ne’eba ema gosta tama loja ropa, ha’u gosta tama loja livru. Kultura le ha'u foin hahu, lorloron livru ida rua hau tenki le hotu, hanesan ema fuma sigaru. Laiha televizaun, radio iha maibe rona de'it notisia lokal hosi Jogja. Ha’u hola mos jornal lorloron, spesial liu iha loron domingu tanba iha hakerek literatura. Ha’u komesa aprende hakerek poema ho istória hosi jornal kompas nomos koran Tempo. Jornal sira ne'e to'o agora hau se le, liu liu kona ba literatura.

Ha’u nia hakarak hanesan sai ema ne’ebé hakerek istória iha jornal. Nia imajinasaun tama ba ha’u nia hanoin, literatura koalia di’ak liu duke repotajen iha jornal. Maibé, ha’u atu hakerek kona ba saida.

Hanoin la hetan, susar los atu hanoin. Depois, liu semana balun hau hanoin hetan. Sim. Ha’u iha kolega, ha’u iha pasadu. Uluk ema konta nia istória mai ha’u, uluk ha’u hare katuas ida ema baku nia to’o nia monu iha ema barak nia oin, familia ida ne’ebé han kalan hotu taka kedas ahi, konta istória iha nakukun tanba selu karun.

Mane ida gosta los nia kolega feto maibé nia nunka dehan ba nia.

Memoria sira ne’e ha’u komesa hakerek iha mundu fiksaun atu konta fila fali liu hosi literatura.

Ha’u tenki hatene ba se ha’u nia historia ne’e hakerek.

Uluk liu ha’u sempre hakerek istória ne’e ba hau nia mama nomos alin sira. Hanesan ha’u hakerek diarío ba sira. Depois hakerek hotu ha’u print hanesan jornal diario haruka liu hosi kantor pos. Ha’u nia alin sira nia kolega eskola mai bebeik iha uma le ha’u nia istória, balun fotokopi lori ba eskola. Uluk sira ne’ebe ladun gosta le agora le hotu, ha’u fila ba uma sira mai hasoru ha’u komesa halo diskusaun ba istória ne’ebé ha’u hakerek. Tempu ne’eba sedauk iha sosial media.

Ha’u hakerek nunka hare disionariu maibe hosi esperensia le. Tanba buat ne’ebe hau konta ne’e imajinasaun ho istória. Agora, iha tetun problema ida mak lingua. Ema balun la fiar an tanba dehan la ofisial, afinal ofisial ita bele hadia neneik tuir ita nia kapasidade le ne’e rasik. Se ema nunka le susar ba nia hakerek, tanba hakerek ne'e mai hosi le. Nia rasik lahatene atu hakeren kona ba saida, hakerek ba se, se mak nia leitores.

Agora, ita atu tur de’it iha neba fo sala ba vokabulariu nomos disionariu. Hanesan free style iha músika hip hop, instrumentu lian pronto atu foti mikrofone konta istória.

“Yeah.. ah…. yeah… ah….

Agora o halo an, o lahatene onia an,

o nia oin mak troka, tanba modernu mak troka

maibe o nia laran se gosta,

Tanba ha’u laos policía ha’u laos milisia…

agora o halo an ……..”

---